Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi lễ - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Dệt may là một trong những ngành có kim ngạch xuất khẩu cao nhất, là ngành sử dụng nhiều lao động nhất cả nước, 3 triệu lao động, chiếm 1/4 số lao động toàn ngành công nghiệp. Từ chỗ Việt Nam chưa có tên trên bản đồ thế giới về dệt may đã vươn lên vị trí cường quốc về xuất khẩu, đứng thứ 3 thế giới sau Trung Quốc, Bangladesh trong lĩnh vực này.

Đến nay, Hiệp hội có 487 hội viên chính thức, 500 hội viên liên kết, 7.000 doanh nghiệp dệt may, có mức tăng kim ngạch xuất khẩu tới 106 lần trong 20 năm qua, đóng góp quan trọng vào kỷ lục kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước năm 2019 là cán mốc 500 tỷ USD.

Sự có mặt của Thủ tướng tại sự kiện của một hiệp hội thể hiện sự quan tâm của người đứng đầu Chính phủ đối với một ngành hàng có lịch sử phát triển 120 năm tại Việt Nam.

Thủ tướng nhìn nhận, Hội đã làm đúng chức năng, vai trò, thể hiện tầm nhìn trong việc đóng góp vào sự phát triển của ngành; là cầu nối quan trọng giữa ngành với Chính phủ và cơ quan Nhà nước; tích cực và chủ động tham vấn chính sách, nhất là trong đàm phán các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Thời gian tới, Thủ tướng đặt ra 6 vấn đề với ngành dệt may. Đó là ngành dệt may đã gặt hái nhiều thành công, nhất là xuất khẩu nhưng cần chú trọng hơn, đúng mức hơn tới thị trường gần 100 triệu dân trong nước, nhất là tầng lớp trung lưu đang gia tăng, sẽ chiếm 50% dân số đến năm 2030. Đây chính là hướng phát triển bền vững cho ngành dệt may. Sản phẩm dệt may “made in Việt Nam” không chỉ có mặt ở ngoài nước mà cần ở cả trong nước.

Thứ hai, ngành dệt may vẫn chưa thoát khỏi được tình trạng thiếu tự chủ, tự cường về nguyên liệu, chủ yếu chỉ sản xuất sợi và gia công sản phẩm. Hiện nay, 60% nguyên liệu xơ sợi phải nhập khẩu. Việt Nam chưa làm chủ và phát triển được các công đoạn sản xuất như nhuộm, chế tạo các loại vải chất lượng cao, vật liệu, phụ kiện cao cấp. Đó là nguyên nhân khiến giá trị gia tăng chưa cao.

Thủ tướng trao Cờ thi đua của Chính phủ tặng Hiệp hội Dệt may Việt Nam - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thứ ba, cơ cấu sản phẩm xuất khẩu còn lệch hẳn về may mặc với kim ngạch chiếm tỉ lệ đến 78% tổng kim ngạch của toàn ngành, 28/36 tỷ USD xuất khẩu năm 2018, trong khi đó sợi chỉ chiếm hơn 8% và vải gần 3%, phụ kiện may dưới 10%. Cơ cấu sản phẩm phải tính lại một cách cụ thể hơn để có sự phân công sản xuất tốt hơn.

Thứ tư, cơ cấu lao động ngành còn hạn chế. Đến cuối năm 2018, trong gần 3 triệu lao động đang làm việc ở 7.000 doanh nghiệp dệt may trong cả nước thì có khoảng 25% lao động có đào tạo chuyên môn còn lại 75% lao động chưa qua đào tạo, chủ yếu bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, trung học phổ thông hoặc có 17% là học tiểu học.

Thứ năm, kinh tế nước ta ngày càng phát triển, mức sống của người dân ngày càng được cải thiện. Đó là điều đáng mừng nhưng dưới góc độ khác thì lợi thế cạnh tranh nhân công giá rẻ, vốn là lợi thế cạnh tranh lâu nay của nhiều ngành trong ngành dệt may, đang mất dần. Theo mô hình đàn sếu bay thì lợi thế cạnh tranh này sẽ chuyển sang các nước kém phát triển hơn. Vậy ngành dệt may trong năm tới sẽ phải làm gì để tự nâng mình lên các nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị kinh tế để tiếp tục giữ vững vị trí cường quốc dệt may của thế giới, Thủ tướng đặt vấn đề.

Thứ sáu, công tác phát triển Đảng ở các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đang bộc lộ những bất cập. Số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm hơn 70% số doanh nghiệp trong ngành dệt may Việt Nam, có một số nguy cơ trắng các tổ chức Đảng trong doanh nghiệp này. Nhiệm vụ của Hiệp hội chính là làm sao khắc phục được tình trạng này.

Định hướng một số nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ, phải tạo ra thương hiệu sản phẩm, thương hiệu doanh nghiệp mang tầm thế giới, khu vực, mang lại lợi ích lâu dài cho đất nước, cho thế hệ mai sau. Đến năm 2030, phải phấn đấu xuất khẩu 100 tỷ USD.

Thành công của Việt Nam trong kinh tế thị trường không phải chỉ là số lượng, chất lượng mà là thương hiệu, nhất là thương hiệu ngành dệt may. Thủ tướng đề nghị, phấn đấu đến 2030 có ít nhất 30 thương hiệu của ngành dệt may đóng góp vào thị trường thế giới.

Thủ tướng nhắc lại, dệt may Việt Nam phải đứng tốp đầu của thế giới. Do đó, cần có tinh thần tự cường phát triển và phải hướng tới sự phát triển bền vững, thịnh vượng, “phát triển nhanh nhưng bền vững trong một thế giới không bền vững”. Đó là bài toán khó đặt ra cho các nhà điều hành và của Hiệp hội chúng ta.

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Hiệp hội cần tiếp tục làm tốt vai trò kết nối giữa các doanh nghiệp, hình thành các chuỗi giá trị gia tăng cao, các chuỗi giá trị toàn cầu, tổ chức phối hợp hoạt động giữa các hội viên vì lợi ích chung của hội, thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, nâng cao năng lực chuyên môn, tham gia các chương trình phát triển kinh tế văn hóa xã hội của đất nước.

Cần chủ động xây dựng nguồn nhân lực, đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. “Ví dụ như muốn làm thương hiệu thì phải có thiết kế tốt để xuất khẩu tốt, tiêu dùng nội địa tốt. Chúng ta phải chuyển mạnh từ hình thức gia công sang hình thức có giá trị gia tăng cao”, Thủ tướng nói. “Điều rất vui mừng là tôi đi rất nhiều siêu thị quốc tế, thấy người ta hỏi hàng dệt may Việt Nam, hàng Made in Việt Nam nhiều lắm. Nhưng phải làm sao giữ được cái này”.

Cần phải đẩy mạnh xúc tiến thương mại, phổ biến chính sách, luật pháp, những kinh nghiệm thành công và không thành công. Hiệp hội cũng phải là đầu mối giúp các doanh nghiệp nghiên cứu thị trường, thị hiếu người tiêu dùng, đặc biệt là nghiên cứu công nghệ mới, nhất là lĩnh vực sản xuất vải, phụ liệu, nâng cao năng suất, hiệu quả, sản xuất đi đôi với bảo vệ môi trường.

Ngành dệt may Việt Nam phải phát triển mạnh mẽ, có hoài bão và quyết tâm như hai đội bóng đá vừa thành công tại SEA Games.

Về phía Chính phủ, Thủ tướng khẳng định, với tình cảm và trách nhiệm, Chính phủ luôn lắng nghe, ủng hộ, hỗ trợ và cũng mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp trên tinh thần xây dựng hệ thống chính sách của Nhà nước kiến tạo phục vụ và phát triển.

Tại buổi lễ, Thủ tướng đã trao Cờ thi đua của Chính phủ tặng Hiệp hội Dệt may Việt Nam.